İmalat kazanmadan uçak almak yok

SON yılların en büyük uçak ve uçak motoru alımı kararlarının imza töreni İstanbul’da THY binasında yapıldı. Aslında tarihi bir törendi. Kesin sipariş edilen 240 uçak ve çok sayıda motor için yapılan törene üç bakan katıldı. 20 milyar dolarlık anlaşmanın imza töreninde Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Ticaret Bakanı Prof. Dr Ömer Bolat, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır havacılık dünyamızdaki gelişmeleri anlattı.

Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu ve İcra Komitesi Başkanı Prof. Dr Ahmet Bolat, Türkiye’nin göklerdeki temsilcisi olduklarını söyleyerek artık kendi hava araçlarımızı tasarladığımızı, ürettiğimizi ve bunları uçurduğumuzu anlattı konuşmasında. Airbus ve Rolls Royce imza töreninde mükemmel bir sunum yaptı. İşte o sunumdan ana başlıklar:

- THY, son 20 yılda toplam gelirini 10 katına çıkararak 2023’ü toplam 20.9 milyar dolarlık gelirle tamamladı. Şirketin 2003 yılında 5 milyar dolar olan Türkiye’ye ekonomik katkısı 2023’te 56 milyar dolara çıktı. Gelecek 10 yıllık süreçte kapasitesini iki katına çıkarmayı planlayan THY, Türk ekonomisine sunduğu katkıyı da 144 milyar dolara taşımayı hedefliyor.

- Son 15 yılın ihracat şampiyonu olan THY, 2023’te ihracatını 16.3 milyar dolara yükseltti, net döviz girdisi 8.1 milyar dolara çıktı. Şirket 2033’te ihracatını 44 milyar dolara, net döviz girdisini de 19.4 milyar dolara ulaştırmayı hedefleniyor.

- Sürdürülebilir bir büyüme ile 2003’te 10.4 milyon olan yolcu sayısı 2023’te 83.4 milyona; 65 olan uçak sayısı da 440’a ulaştı. 2023 yılında 400’üncü uçak filoya katıldı ve THY’nin kuruluşundan bu yana 1 milyarıncı yolcu taşındı.

- 2033 yılında 800 uçağı ulaşılması ve 2031 yılında 2 milyarıncı yolcunun taşınması hedefleniyor. Gelecek 10 yılda 300 civarında olan dar gövde uçak sayısı 550’ye, 120 olan geniş gövde uçak sayısı da 230’a çıkacak. 24 olan kargo uçak sayısının 44 olması hedefleniyor. 600 uçak alımı için üreticilerle görüşmeler sonuçlandı. Airbus ile kesin ve opsiyonlu 355 uçağın anlaşması tamamlandı, anlaşma 250 dar ve 95 geniş gövde uçak için yapıldı. Geniş gövde A350-900 ve 1000’lerdeki tek motor seçeneği Rolls Royce  tarafından üretilen XWB - 84 ve 97 olduğu için Airbus pazarlığının önemli bir maddesi de motor maliyeti oldu. Dar gövde A321 neo uçaklarının motor alternatifleri CFM tarafından üretilen Leap 1A ile PW tarafından üretilen GTF 1100. Yedekleriyle beraber 550 motor alınacak.

- Bölgesinin en büyüğü olan Turkish Technic bugün 1.8 milyar dolar olan yıllık cirosunu, 8 milyar bandına çıkarmayı hedefliyor. Pazar payı da yüzde 2’den yüzde 6.6’ya yükselecek.

- 2023 yılı sonu itibarıyla 11 farklı sektörde 17 iştiraki ile 9.7 milyar dolar gelir elde edildi. 50 bin kişiye istihdam sağlandı. 2033 için 44 milyar dolar gelir, 2.5 milyar dolar kâr ve 100 bin kişilik istihdam planlanıyor.

Guillaume Faury - Prof. Dr. Ahmet Bolat - Tufan Erginbilgiç

KAZAN KAZAN ORTAMI

- Stratejik Türkiye İlerleme Programı (Strategic Türkiye Enhanced- STEP) çerçevesinde yürütülecek projeler off set’lerden farklı olarak, Airbus ve Rolls Royce firmalarının uluslararası ihale süreçlerine tâbi ve rekabet ve performans şartlarının sağlanmasına bağlı. Karşılıklı faydayı temel alan bu yapı sayesinde Türkiye’nin havacılık alanındaki üretim kabiliyeti ve bugüne kadarki iş hacminin katlanarak artması hedefleniyor.

- Uçak içi konfigürasyon ve sistemler konusunda çözümler üreten THY iştiraki TCI ile 2033’e kadar en az 1000 dar ve geniş gövde uçağa internet bağlantısı (IFC) sistemi sağlanması hedefleniyor. Türk Hava Yolları dışında global pazardaki havayollarına da IFC sistemi tedariki ve 10 farklı operatöre hizmet verilmesi planlanıyor.

- 2033’e kadar THY’nin özgün üretimi olan dört farklı koltuk tipinde bin 500 shipset’ten fazla satış yapılması hedefleniyor. Airbus ve Boeing tarafından linefit çözüm sağlayıcı (MSP) olmak için süreçleri yürüten TCI, yerli ve milli imkânları kullanmaya ve Türk havacılık endüstrisini geliştirmeye yönelik çalışmalarını genişletecek.

- Airbus ve motor imalatçısı Rolls Royce için artık Türk firmaları çok hassas parçaları da üretecek.  THY ile yapılan anlaşma dalga dalga imalatçılara yayılacak. Türk havacılığının imalat gücü Meksika, Fas, Hindistan gibi ülkelerden çok daha yüksek.  Artık Türkiye bu iki dev firmaya  önemli parça sağlayıcı olacak. Ayrıca yeni nesil motor bakımı konusunda zirveye çıkmak için büyük çaba harcanacak. İki dev ile işbirliği bu gelişmeyi de destekleyecek.

KEŞKE ÜÇ A380 ALSALARDI

- Geçtiğimiz günlerde Türk Hava Yolları bir duraklı da olsa en uzun uçuşunu Avusturalya’da Melbourne’e yapmaya başladı. Ama elindeki uçakların menzili yetmediği için A350-1000 uçakları gelinceye kadar bu seferler Singapur duraklamalı yapılıyor.

İstanbul-Melborne seferini yapan uçak 1 saat 30 dakika Singapur Changi Havalimanı’nda bekliyor. Yakıt alınıyor, uçuş ekibi değişiyor. Sonra Melbourne’e uçuluyor. Şirketin A350-1000 kesinleştirilmiş siparişleri de imzalandı. Ama uçağın teslimine bir yıldan fazla zaman var. Belki imkân bulunup aradan siparişten vazgeçen şirketlerin uçakları alınabilir. Ama daha zaman var.

Oysa çok ekonomik olmasa da Airbus’ın dev uçağı A380, şimdilerde pazarda çok düşük fiyatlarla temin edilebiliyor. Bunlardan üç tane kiralansa THY sadece Avusturalya değil Yeni Zelenda seferlerini de başlatabilirdi. Yolcu garantisi sağlanarak ve düşük fiyatla bilet satılarak bu hatlar çok da prestijli olurdu.

Bugün Emirates, Singapur Hava Yolları ve Avrupalı çok sayıda havayolu firması A380 uçaklarının kabinlerini yenileyip kullanıyorlar. THY’nin filosuna yeni bir gövde ve motor girmemesi için bu planı yapmamış olması ihtimali çok yüksek. Yine de bu uçaklardan kiralanarak direkt uçuşlar başlatılırdı. Üstelik yıl sonuna doğru bir de Sidney uçuşları planlanıyor. Ama A380 konusunda kararsızlık öne çıktı. THY hem ucuz hem de çok noktada yolcunun fazla olduğu operasyonlarda kullanılacak bu uçakları ne hikmetse es geçti.

KALİTEYİ KONTROL EDELİM

- Aırbus CEO’su Guillaume Faury ile THY binasında bir araya geldik. Zarif, dikkatli ve Türk pazarında büyük güç kazanmaktan çok mutlu görünüyordu.

THY’nin dev uçak alım imza töreninde yaptığı konuşmada tek bir cümle ile her şeyi özetledi:

“Şu anda dünyada uçan bütün Airbus uçaklarında mutlaka bir Türk imalatı parça var.”

Yıllardır süren ticari dostluğun tam özetiydi bu.

Ama bana ilginç gelen başka bir gelişme oldu.

Birlikte bir fotoğraf çektirdik.

Çekimden sonra Guillaume hemen “Fotoğrafın kalitesine bir bakalım” dedi. Bu aslında tatlı bir göndermeydi.

Uçak fabrikaları kötü günlerinde bile birbirlerine fazla bulaşmazlar. Ama Airbus’ın kalite konusundaki değişmez titizliğini bilirim. Biraz sanki kalite sorunları yaşayan Amerikan büyük uçak imalatçısına nispet yapılır gibiydi.

Bilmem, belki de ben öyle anlamak istedim.

Neyse Guillaume fotoğrafın kalitesini yeterli buldu. Yani biz de bir testinden geçmiş olduk.