Uğur Vardan

Kral’ın gözdesi...

9 Aralık 2023
Oyuncu-yönetmen Maïwenn son çalışmasında zekâsı, muzip kişiliği ve çekiciliğiyle Kral XV. Louis’nin metresi olan Jeanne du Barry’nin öyküsünü perdeye taşımış. Bu yıl Cannes’ın açılış filmi olan yapım, Johnny Depp’i eski eşi Amber Heard’le yaşadıkları fırtınalı mahkeme sürecinin ardından ilk önemli rolünde karşımıza getiriyor.

Yakın bir zaman önce  ‘Napolyon’ vasıtasıyla uğradığımız Fransız tarihine ve Versailles Sarayı’ndaki şatafata yeniden dönüyoruz. Ridley Scott’ın filmi giyotine teslim edilen Marie Antoinette sonrasında yani ‘Devrim’in artçılarında dolaşıyordu, haftanın yenilerinden ‘Jeanne du Barry’ ise daha erken bir zaman dilimine, XV. Louis dönemine uzanıyor. Yönetmenlik kariyerinde daha çok 2011’de Cannes’da ‘jüri ödülü’ kazandığı ‘Polis’le (Polisse) tanınan Maïwenn’in yönetip ana karakterini kendisinin canlandırdığı film, taşrada iyi yetiştirilmiş, daha sonra Paris’e giderek başkentin zevk ve sefa ortamında sivrilmiş, peşi sıra hayatını Fransız Sarayı’nda Kral’ın metresi olarak sürdürmüş tarihi bir kişiliğin öyküsünü perdeye taşıyor.

Bu ‘seks işçisi Kral’ın dikkatini elbette önce gece hayatındaki şöhretiyle çekiyor ama sonrasında aralarındaki çekimin gerçek odağı; Jeanne’ın XV. Louis’nin son derece resmi, mesafeli, soğuk sınırlarda biçimlenen gündelik rutinine kattığı neşe, hareketlilik ve muziplik oluyor. Karısı hasta yatağında yatarken Kral’ın hayatla bağını alt sınıftan gelen, her şeyi tiye alan, sarkastik kişiliğiyle ilgi odağına dönüşen bu kadın sağlıyor adeta.

Yönetmen ve oyuncu olarak günümüz Fransız sinemasının önde gelen profillerinden biri olan Maïwenn’in yukarıda konusunu aktardığımız bu son adımı, bu yılki Cannes Film Festivali’nin açılış filmiydi. ‘Jeanne du Barry’yi beğenenler oldu ama genelde çok iyi eleştiriler almadı; kimileri kötü, kimileri vasat buldu, bazıları da #MeToo çağında karikatürize bir portre olarak değerlendirdi.Depp’le başrolü paylaşan ve filmi yöneten Maïwenn senaryoya da ortak.

Filmin bir başka özelliği de eski eşi Amber Heard’le mahkeme salonlarından tüm dünyaya taşan olaylı sürecin ardından ilk hacimli rolüyle Johnny Depp’i karşımıza çıkarması. Amerikalı aktör film boyunca dönem kostümleri eşliğinde gezinirken XV. Louis’de kötü bir performans ortaya koyduğunun altını çizen bazı eleştirmenler ancak Kral’ın çiçek hastalığına kapıldığı bölümde yüzüne ifade geldiğini yazmışlar!

Sofia Coppola’dan ilhamla

Bana sorarsanız Maïwenn’in yapıtı Wikipedia’daki ‘Jeanne du Barry’ maddesini birkaç ilgi çekici sahne, geniş perspektiflerle çekilmiş saray kadrajları, tarihsel kostümler ve ‘yer yer başarılı’ notu düşülecek performanslar eşliğinde görselleştirmiş. Senaryonun da kimi yerlerde hicivlerle süslü olduğunu belirtmeliyim... Ne kadar başardığı tartışmalı elbette ama yönetmenin, kendisinin hayat verdiği gerçek karakter eşliğinde cazibesi, zekâsı ve mizaha yatkın kişiliğiyle sınıfsal katmanları aşarak sarayda kendine yer edinen bir kadını, tarihin tozlu sayfalarından çekip çıkararak günümüz seyircisinin hafızasında yer edinmesi için çaba harcadığı iddia edilebilir. Kral ve Jeanne birbirlerini seviyorlar ama ortada bir tutku olduğu söylenemez, Maïwenn’in Teddy Lussi-Modeste’yle kaleme aldığı senaryo da zaten ikili arasındaki bağı özellikle Kral’ın saray içindeki yalnızlığı üzerinden yansıtıyor.
Filmi izlerken aklınıza Sofia Coppola’nın 2006 tarihli ‘Marie Antoniette’i geliyor. Ki Maïwenn de söz konusu yapımdan etkilendiğini ve orada Asia Argento’nun canlandırdığı Jeanne du Barry karakterini perdede göründüğü an büyülendiğini belirterek “Kendi filmimin de masal gibi olmasını istedim” demiş. Sinemada çok daha iyi anlatılmış, daha çarpıcı öykülere sahip masalları izlediğimi(zi) belirterek son noktayı koyayım...

Yazının Devamını Oku

Yine öldürürken güldürüyorlar!

2 Aralık 2023
Asıl hayran kitlesini zaman içinde edinen ve devam projesi merakla beklenen ‘Ölümlü Dünya’nın ikinci serüveninde Mermer Ailesi kaçırılan üyeleri Zafer’i kurtarmak için kimi eylemlere girişmek zorunda kalıyor. Ali Atay’ın yönettiği, senaryosunu da Feyyaz Yiğit ve Aziz Kedi’yle birlikte kaleme aldığı yapım yılın en ilgiye değer komedisi unvanını hak ediyor.

Legal kimlikleri itibariyle ‘Anadolu Tat 1071’ adlı lokantalarını işletmek, kutlama, düğün vs. gibi etkinliklerde yeme-içme hizmeti vermek gibi faaliyetlere sahip Mermer ailesinin aslında gizli bir dünyaları ve bambaşka profesyonel uğraşları olduğunu 2018 tarihli ‘Ölümlü Dünya’da anlamıştık. Peki, neydi onların bir tür ‘paralel evren’deki meşguliyetleri? Şuydu: ‘Kiralık katil’ olarak aldıkları ihalelerin (!) üstesinden gelmek. Bütün bu kanlı eylemleri sırasında da en temel kriterleri aile olgusuna, değerlerine sadık kalmak, dayanışma ruhunu ve yardımlaşmayı her daim hazır tutmak, acıda ve sevinçte ‘hep beraber’ hareket etmekti. Ekip 2023 sonunda tekrar beyazperdede varlığını aksettirirken bu kez öykü bir rehin alınma vakası etrafında biçimleniyor. Aile üyelerinden Zafer’i ‘Örgüt’ kaçırmıştır, Gazanfer oğlunun kurtarılması için eski dostu ‘Maestro’dan yardım ister. Bu işin hallolması için yapılacak eylemler bellidir; korumalar eşliğinde yaşayan dört ayrı kişideki USB belleklerin ele geçirilip ‘Örgüt’e teslim edilmesi. Gazanfer, Serbest, Oktay, İlhami,  Serhan, hamile karısı Begüm ve Atakan’dan oluşan ekibe uzman tetikçi Şenol da katılır ve harekete geçilir. 

◊ Yönetmen: Ali Atay

◊ Oyuncular: Ahmet Mümtaz Taylan, Doğu Demirkol, Feyyaz Yiğit, Giray Altınok, Alper Kul, Mehmet Özgür,
Sarp Apak, İrem Sak, Özgür Emre Yıldırım, Reha Özcan

Yazının Devamını Oku

Savaşıyor ve sevişiyor!

25 Kasım 2023
Ridley Scott imzalı ‘Napolyon’, Korsikalı topçu subayı Napolyon Bonapart’ın Fransız Devrimi sonrasının kaotik ortamında yükselişini, iktidara geçişini, emrindeki onca askerin hayatına mal olan savaş tutkusunu ve karısı Joséphine de Beauharnais’yle olan fırtınalı ilişkisini anlatıyor. Filmde başrolleri Joaquin Phoenix ve Vanessa Kirby paylaşıyor.


Ridley Scott tarihi sularda gezinmeyi çok sever. 1977’deki ilk uzun metrajı ‘Düellocular’la (The Duellists) başlayan yolculuğunun ardından uğradığı ‘Gladyatör’ (Gladiator, 2000) ve ‘Son Düello’ (The Last Duel, 2021) durakları onun bu sevdasının öne çıkan ifadeleridir. 30 Kasım’da 86 yaşına basacak olan büyük usta, son adımı ‘Napolyon’da (Napoleon) yine geçmişin sayfalarına uzanıyor ve tarihin en ihtiraslı liderlerinden birinin portresini perdeye taşıyor. David Scarpa imzalı senaryodan çekilen film, genç Korsikalı topçu subayı Napolyon Bonapart’ın Fransız Devrimi sonrasının kaotik ortamında adım adım iktidara yürüyüşünü ve girdiği onca muharebeyi anlatıyor. Ridley Scott, nesli tükenmeye yüz tutmuş yönetmenler kuşağının yaşayan birkaç temsilcisinden biri. ‘Epik sinema’ denen görkemli anlatım, o kuşağın alameti farikalarındandı. Nitekim İngiliz yaratıcının kariyerinde ‘Gladyatör’ gibi böylesi bir hamle vardı, ‘Napolyon’ benzer bir tavrın ve üslubun devamı...

Film 1793’te Concorde Meydanı’nda Kraliçe Marie Antoinette’in kafasını giyotine teslim etme sahnesiyle açılıyor. Muhtemelen kurgu olan bu bölümde genç subay Napolyon’un, idamı seyreden topluluğun içinde bu eyleme müstehzi bakışlar attığını görüyoruz. Ardından idareyi ele geçiren ‘Cumhuriyetçiler’in başta kraliyet yanlıları olmak üzere iç ve dış düşmanlardan korktuğu bir ortamı izliyoruz. İngiliz işgalini engellemek üzere bu Korsikalı subaya görev veriliyor ve Toulon’daki ilk askeri zaferini kazanıyor. Peşi sıra Napolyon, kaygan zeminde yükselme fırsatlarının kendisine açık olduğunu fark ediyor ve zirveye yürüyüşünü sert ve derin adımlarla sıklaştırıyor. Özellikle Austerlitz’de Avusturya-Rusya ortaklığındaki düşmanı top atışları eşliğinde buzlu sularda yok ederek stratejik dehasını da gösteriyor.
Bu arada devrimin infaz ettiği subaylardan birinin dul eşi Joséphine de Beauharnais’ye ilk görüşte (bir baloda) ilgi duyuyor ve çok geçmeden onunla evleniyor.Vanessa Kirby ve Joaquin Phoenix

Kibirli, egosu yüksek...

Filmin bize sunduğu tarihsel profilde hayatının ana ekseni iki güzergâhta belirlenmiş bir kişilik var: Savaşlar ve seks. Savaşlar onun içindeki fetih duygusunu tatmin ediyor lakin takıntı haline getirdiği Joséphine’i pek fethedemiyor. Mesela Mısır seferindeyken kendisini genç bir subayla aldattığını öğrenmesinin ardından apar topar Fransa’ya dönüyor ama ona karşı olan çaresizliğiyle elinden pek bir şey gelmiyor. Zaten bu süreçte iplerin kendisinde olduğunun çoktan farkına varan Joséphine, kocasına “Bensiz bir hiçsin” diyor.
Ridley Scott’ın yapıtı nihayetinde imparatorluk koltuğuna oturan Napolyon’u, Rus seferi ve kaderini belirleyen Waterloo Muharebesi’nin de olduğu dönemeçlerle perdeye aksettiriyor. Bu savaş bağımlısı, dehasına tutkun, kibirli, egosu yüksek kişilik yer yer durum komiği sahnelerle seyirci önüne geliyor. Onun için rakibinin İngiliz, Rus, Prusyalı veya Osmanlı olmasının özel bir anlamı yok, yeter ki savaşacak bir neden bulsun... Tabii Sezar ve Büyük İskender gibi liderler arasında kendisine de yer açmak isteyen böylesi ihtiraslı kişiliğin bedelini, orduları ve muharebelerde yitip giden askerlerin kanları ödüyor. Nitekim Napolyon’un girdiği savaşlarda ve çıktığı seferlerde toplam 3 milyon Fransız askeri hayatını kaybediyor.

Öte yandan Scott’ın yapıtı öncesi lise zamanı TRT’de izlediğim Sergey Bondarchuk imzalı ‘Waterloo Savaşı’nın (Waterloo, 1970) karşısına yeniden oturdum ve ‘Napolyon’ öncesi bir tür ders çalıştım! Kıyaslama düzlemine geçersek İngiliz büyük ustanın filmi bir hayatı bütünüyle ele almanın problemlerini yaşamış görünüyor.

Yazının Devamını Oku

Diktatör Snow’un gençliğini merak edenlere...

18 Kasım 2023
Çok tutmuş gençlik serisi ‘Açlık Oyunları’nın beşincisi ‘Kuşların ve Yılanların Şarkısı’, diktatör Coriolanus Snow’un gençlik dönemini anlatıyor. 2012’deki ilk film hariç serinin bütün adımlarını yöneten Francis Lawrence’ın imzasını taşıyan yapımda Tom Blyth, Rachel Zegler, Peter Dinklage, Jason Schwartzman ve Viola Davis gibi isimlerden oluşan yepyeni bir oyuncu kadrosu var.

Açlık Oyunları: Kuşların ve Yılanların Şarkısı
◊ Yönetmen: Francis Lawrence
Oyuncular: Tom Blyth, Rachel Zegler, Peter Dinklage, Jason Schwartzman, Hunter Schafer, Josh Andres Rivera, Viola Davis,
Fionnula Flanagan
ABD yapımı

Amerikalı yazar Suzanne Collins’in ilki Eylül 2008’de yayımlanan ve üç kitaptan oluşan gençlik serisi ‘Açlık Oyunları’ (The Hunger Games) kısa zamanda okuyucudan büyük ilgi görmüştü. Bu ilgi çok geçmeden sinemaya taşındı ve son adım ikiye bölünmek kaydıyla toplamda dört filmlik beyazperde serüveni yaşadı. Hikâye belirsiz bir gelecekte geçiyordu. 13 bölgeden oluşan Panem adlı ülkede düzenlenen, her bölgeden seçilmiş gençlerin boy gösterdiği, televizyon ekranlarından yayımlanan bir hayatta kalma yarışını anlatıyordu. Yaşanan onca kanlı aksiyonun arka planındaysa diktatoryal bir oluşumun izleri ve distopik bir hikâye vardı. İsminin esin kaynağı Thomas Hardy’nin ‘Çılgın Kalabalıktan Uzak’ romanının kahramanı Bathsheba Everdene olan Katniss Everdeen, seride diktatör Snow’a isyan bayrağını açıyor ve mücadelesini sürdürüyordu.Rachel Zegler ve Tom Blyth

‘Açlık Oyunları’nın sinemadaki yansıması da büyük ilgi gördü. Hatta Katniss rolünde, ilk kez ‘Gerçeğin Parçaları’yla (Winter’s Bone, 2010) dikkat çeken Jennifer Lawrence bir Hollywood yıldızına dönüştü. Seri sona ererken de bayrak ‘Uyumsuz’ (Divergent, 2014) ve ‘Labirent’ (The Maze Runner, 2014) gibi diktatoryal oluşumların hâkim olduğu, benzer yapıya sahip diğer gençlik serilerine devredildi.

Suzanne Collins’in Yunan mitolojisinden ve Roma’daki gladyatör gösterilerinden ilham alarak yarattığı kitapları, yani ‘Açlık Oyunları’, ‘Ateşi Yakalamak’ ve ‘Alaycı Kuş’; 2008, 2009 ve 2010’da basılmıştı. Collins daha sonra 2020’de ilk adımın çok öncelerine giden ve diktatör Coriolanus Snow’un gençliğine uzanan bir metni kaleme aldı. ‘Açlık Oyunları: Kuşların ve Yılanların Şarkısı’ (The Hunger Games: The Ballad of Songbirds and Snakes) adını taşıyan bu kitap da beklendiği üzere sinemaya aktarıldı. İlk dört yapımda izlediğimiz isimlerin olmadığı bir kadroyla çekilen film bu hafta vizyonda. Bir zamanlar Kuzey Amerika olarak bilinen yerde yıkıntılar arasında yaşayan Panem ulusunun doğuşunu ve yine hayatta kalmak için umutla savaşan kahramanların hikâyesini konu alan bu beşinci adımda Coriolanus Snow’un gençliğini Tom Blyth canlandırıyor. Serinin 2012 tarihli ilk filmini Gary Ross çekmişti. Diğer üç adımda kamera arkasına geçen Francis Lawrence ‘Açlık Oyunları: Kuşların ve Yılanların Şarkısı’nı da yönetmiş.

Yazının Devamını Oku

Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali! Adaletin peşindeki filmler...

16 Kasım 2023
Kent hayatının kültürel faaliyetlerinden birine dönüşen ‘Uluslararası Suç ve Ceza Festivali’, 13’üncü kez İstanbullu sinemaseverlerle buluşuyor. Bu gece açılışı yapılacak organizasyon 23 Kasım’a kadar sürecek. Festival kapsamında 33 ülkeden 47 film gösterilecek ve bu yılki ana tema olan ifade özgürlüğüne ilişkin paneller düzenlenecek.

Malum, sinema aynı zamanda bir ‘katarsis’ alanıdır ve özellikle sistemin çözemediği, gündelik hayatın ritmi içinde sağlayamadığı adaletin yerine getirilme (!) mercilerinden biri de beyazperdedir. Ekrana yansıtılan hikâyeler yarım kalmış hesapların, hukukun halledemediği meselelerin de ifadeleridir bazen. İstanbul kültür hayatında 12 yıldır var olan ve bu yıl yenisiyle karşımıza çıkan ‘Uluslararası Suç ve Ceza Festivali’ bu tür bir sinemasal buluşma alanı...

Organizasyonun 13’üncü randevusu bu geceki açılış töreniyle start alıyor.

CRR’de düzenlenecek olan ve Pınar Altuğ-Hakan Bilgin ikilisinin sunacağı törende Ayşenil Şamlıoğlu’na,  Prof. Dr. İoanna Kuçuradi’ye takdim edilecek. Ayrıca sinema yazarı Alin Taşçıyan’a ve görüntü yönetmeni Hüseyin Özşahin’e ‘Sinemaya Katkı Ödülleri’ verilecek. Öte yandan törende filmlerin tanıtımları ve akademik programın ayrıntılarının açıklanmasının ardından Mehdi Fikri imzalı “Alev Sönmeden Önce” (After The Fire) adlı film gösterilecek.

Festivalin öne çıkan bölümlerinden ‘Altın Terazi Uzun Metraj Film Yarışması’nda her yıl olduğu gibi Türk ve dünya sinemasından seçilmiş, ana temaları adalet olan dokuz yapım boy gösterecek. Bu filmleri Yolande Zauberman (Başkan), Anna Margarita Albelo, Carmen Gray, Melis Behlil ve Selen Öztürk’ten oluşan jüri değerlendirecek. Yine Türk ve dünya sinemasından seçilmiş, ana temaları adalet olan yapımların katıldığı ‘Altın Terazi Kısa Metraj Kurmaca Film Yarışması’nda 10 film boy gösterirken bu yapıtlar Julie Rousson (Başkan), Lalehan Öcal ve Serdar Orçin’den oluşan jürinin beğenisine sunulacak. Enis Rıza Sakızlı (Başkan), Aslı Akdağ ve Yorgos Zois’den oluşan jüri de 10 yapımın katıldığı ‘Aslı Ildır, Rıza Oylum ve Sezen Sayınalp gibi isimlerin yer aldığı SİYAD (Sinema Yazarları Derneği) jürisi de ‘Altın Terazi Uzun Metraj Film Yarışması’nda yer alan yapıtlardan bir tanesine ‘En İyi Film’ ödülünü verecek. Festival dahilinde yer alan bir başka jüri de Günsu Akçatepe, Merve Baba, Tulya Tuana Diplomat, İrem Varol ve Mert Baran Yeşilbahçe’den oluşan ‘öğrenci jürisi’. Etkinliğin klasik bölümlerinden ‘Adalet Terazisi’nde ise 14 film yer alıyor.

Başta yakınımızdaki Gazze topraklarından olmak üzere tüm savaşların sona erdiği, ateşkesin ilan edildiği, hiçbir cana kıyılmadığı, din, dil, ırk ayrımı yapılmaksızın herkesin eşit haklara sahip olduğu, adaletin sadece bir istek ve beklenti olarak kalmadığı ve yalnızca filmlerde sağlanmadığı, hayata da yansıdığı bir dünya arzusu dileklerimiz eşliğinde “İyi seyirler” diyoruz...

Altın Terazi Uzun Metraj Film Yarışması

∆ ‘Çavdar Başağı’ (‘O Corno’) / Yön: Jaione Camborda

Yazının Devamını Oku

‘Bütün süperler toplandık, toplandık, toplandık...’

11 Kasım 2023
2019 tarihli ‘Captain Marvel’ın bir tür devamı niteliğindeki ‘The Marvels’ filminde ‘süper kadın kahramanlar’ın sayısı 1’den 3’e çıkıyor. Film vasatı pek aşamıyor belki ama tarihsel bir özelliğe sahip: Öyküsünde ‘Marvel Sinematik Evreni’ndeki ‘İlk Müslüman süper kahraman’ı, Kamala Khan’ı barındırıyor.

Solo serüveni dolayısıyla 2019 tarihli ‘Captain Marvel’da tanıştığımız karakterin tarihsel bir yanı vardı; o aynı zamanda Marvel Sinematik Evreni’nin ‘ilk kadın süper kahramanı’ydı. Bir nevi DC Comics’teki ‘Wonder Woman’ın da karşılığı... Kendileri dört yıllık bir aranın ardından yeni bir macerayla arzı endam ederken bu kez tek kişilik bir şovdan ziyade ‘takım oyunu’ sunuyor. Nia DaCosta imzalı ‘The Marvels’, ilk adımla organik bağını korurken yeni katılımlarla genişleyen bir ekibin serüvenini de perdeye taşıyor.

Konu özetle şöyle: Kimi gelişmeler Captain Marvel ya da diğer adıyla Carol Danvers’ın karşısına, Hala gezegeni halklarından Kree’lerin başındaki Dar-Benn’i çıkarıyor. Bu ihtiraslı lider, gücüne güç katacak ve evrendeki hâkimiyetini mutlaklaştıracak bir bilekliğin (‘Quantum Band’ ismini taşıyor) peşindedir. Nihayet aradığını bulur ama bu mekanizmanın çalışması için ikincisini bulması gerekmektedir. Diğer parça da Jersey City’de yaşayan genç bir kızdadır. Pakistan kökenli bir ailenin mensubu olan bu kız fanatik bir Captain Marvel hayranı olan Kamala Khan’dır. Derken uzaydaki kimi sıçramalar sonucu Danvers’ın yolu, savaş pilotu yoldaşı Maria Rambeau’nun kızı olan Monica ve Kamala’yla kesişirken güçleri de birbirine karışır. Üçlü, Dar-Benn’e karşı ittifak oluşturarak mücadeleye koyulacaktır.

The Marvels

◊ Yönetmen: Nia DaCosta

◊ Oyuncular: Brie Larson, Teyonah Parris, Iman Vellani, Zawe Ashton, Gary Lewis, Park Seo-joon, Zenobia Shroff, Mohan Kapur, Saagar Shaikh, Samuel L. Jackson, Leila Farzad / ABD yapımı

Doğrusu Kamala karakterinin sürüklediği Disney dizisi ‘Ms. Marvel’ı izlemediğim için filmin öyküsündeki kahramanlar arası kaynaşmayı çok net algılayamamakla beraber bu ikinci hamlenin kimi ilginç yanlarına karşın vasat bir çaba olduğunu söyleyebilirim. 2019 tarihli film bize, düştüğünde yeniden ayağa kalkmasını bilen ve mücadelesini sürdüren ana karakter üzerinden çok derin olmasa da kimi feminist esintiler sunuyordu. Bunlar ‘The Marvels’da da var. Carol Danvers’ın yanına benzer kararlılıklara sahip farklı kuşaktan iki temsilci, Monica ve Kamala ekleniyor ama filmin daldığı koridorlar çok zayıf ve senaryo hem çarpıcı değil hem de meseleleri açıklamakta sarih davranmıyor. Ama Nia DaCosta’nın imzasını taşıyan bu yapım şöyle bir tarihsel özelliğe sahip: Öyküsünde Marvel Evreni’ndeki ilk Müslüman süper kahramanı barındırıyor. Pakistanlı Kamala Müslüman bir ailenin üyesi. Annesi Muneeba, babası Yusuf, abisi de Aimir. ‘Ms. Marvel’ namına da sahip karakter bir sahnede mücadeleye başlarken ‘Bismillah’ da çekiyor.

Yazının Devamını Oku

‘Bağımsızlık benim karakterimdir…’

4 Kasım 2023
Mehmet Ada Öztekin imzalı iki bölümden oluşan serinin ilk adımı ‘Atatürk 1881-1919’, Mustafa Kemal ve dönemin dinamikleri hakkında bugüne kadar çekilmiş en iyi film tanımlamasını hak ediyor. Epik tarzdaki çalışmada Paşa’nın hayatından kesitler ve tarihsel dönemeçler gerçekçi bir yaklaşımla sahneye taşınmış. Filmde Aras Bulut İynemli son derece başarılı bir Atatürk portresi çiziyor.

Zübeyde, Analar ve Oğullar’, ‘Son Akşam Yemeği’ derken sıra geldi ‘Atatürk 1881-1919’a... Bu son adım aslında iki filmlik bir halkanın ilk bölümü. Ulu Önder’in çocukluğundan başlayarak Milli Mücadele’ye uzanan hayatından kesitler aktarırken, bu tarihsel sürecin izlerini dönemin diğer öne çıkan karakterleriyle birlikte perdeye taşıyor.

Senaryosunu Necati Şahin’in kaleme aldığı ve Mehmet Ada Öztekin’in yönettiği bu serinin ilk adımına göz atarsak sonda geleceğim noktayı başta belirteyim; şu ana kadar izlediğim tüm yapıtları göz önüne alarak söylüyorum; bu çalışma sinemamızın ‘Atatürk filmleri’ kategorisindeki şu ana kadar çekilmiş en iyi ‘kurgusal’ film.

Bugüne kadar önümüze gelen örneklerin çoğu maalesef müsamere havasından kurtulamamış çabalardı. Bu durumun tabii ki birçok nedeni vardı; Atatürk’ü gerçekçi bir portre olarak sinemaya taşıdıklarında, insani yönleriyle ele aldıklarında, onu atfedildiği ‘kutsal’ çizgilerin dışına çekerek perdeye yansıttıklarında tepki alacaklarını, eleştirileceklerini düşünüyorlardı muhtemelen. ‘Resmi ideoloji’nin dışına taşmaktan korkuyorlar, çekiniyorlardı. Bu aslında genel olarak bizdeki biyografi yazını için de geçerli bir durumdu; her hayata uğrayan inişler çıkışlar, düşüş, tökezlenme anları, hatalar, hesaplaşmalar, insani duygular, kaygılar, zaaflar, korkular, psikolojik eşikler birçok popüler figüre ilişkin biyografik kitaplarda yoktur mesela… Bütün bu reflekslerin nedenini kuşkusuz ilk elde mükemmeliyet arayışı olarak düşünmek mümkün ama ben asıl meselenin özeleştiri yoksunluğu ve hesaplaşma duygusundan kaçınmak olduğu kanısındayım. Atatürk’e gelince; o elbette bu toplum için her daim en büyük rol modeliydiki zaman onun ne denli önemli bir lider, devrimci ve ufku geniş bir siyasal figür olduğunu gösterdi. Ama öyküsünün hamaset dolu bir çerçevede değil, gerektiğinde herkesi, en yakın arkadaşlarını karşısına alma pahasına yoluna devam edişini gösteren, yalnızlığını vurgulayan, psikolojisini aktaran, askeri dehasını pragmatist kişiliği eşliğinde yansıtan dokunuşlarla dolu bir çerçevede anlatılması gerektiğini her zaman düşünmüşümdür. Nitekim ‘Atatürk 1981-1919’ bahsettiğim bütün bu unsurları büyük oranda yerine getiren, etkileyici bir sinematografik adım olmuş.

Epik tarzda çekilmiş bu film özellikle ideolojik açıdan bence sağlam bir yerde duruyor. İçinden geçtiğimiz zaman diliminden o günlerin siyasal reflekslerine, gelişmelerine bakış atıyor ve dönemin dinamiklerini, yaşanmışlıklarını ve tarihsel süreci doğru bir perspektifle okuyor. Abdülhamid’in baskıcı rejimi, İttihatçıların saraya karşı mücadelesi, 31 Mart Vakası ve Hareket Ordusu hamlesi, Trablusgarp cephesi, Sofya Askeri Ataşeliği dönemi, Mustafa Kemal’in Enver Paşa’yla aralarındaki uzlaşmazlıklar, Osmanlı paşalarının aymazlıkları, onu kızağa çekmek için yapılan hamleler, ‘Yasaklı’ Vatan şairi Namık Kemal’e ilişkin vurgular vs. bütün bu tarihsel notlar akıcı bir sinematografi ve merak uyandırıcı bir metin eşliğinde perdeye taşınmış. Filmin atmosferi, teknik kalitesi, görüntü yönetmenliği (Torben Forsberg) ve dönemin her yönüyle yeniden yaratılması bence çok başarılıydı.

Filmin atmosferi, teknik kalitesi, görüntü yönetmenliği ve dönemin yeniden yaratılması bence çok başarılıydı.

 

ÖMER MUHTAR’LA MUHABBET

Yazının Devamını Oku

Başkent’te sinema şöleni...

2 Kasım 2023
Ankara Film Festivali bu geceki açılış töreniyle başlıyor. Bu yıl 34’üncüsü düzenlenecek organizasyonda ‘Ulusal Uzun Film Yarışması’nda yer alan yedi yapıtı başkanlığını Derviş Zaim’in üstlendiği Mine Söğüt, Murat Kılıç ve Selin Yeninci’den oluşan jüri değerlendirecek. 10 Kasım’a kadar sürecek festivalde ‘Aziz Nesin Emek Ödülü’ Nur Sürer’e,‘Sanat Çınarı Ödülü’ Prof. Mustafa Ayaz’a, ‘Kitle İletişim Ödülü’ Cahit Berkay’a, ‘Vakıf Özel Ödülü’ ise Merve Dizdar ve Burak Çevik’e bu geceki açılışta takdim edilecek.

Sonbaharla birlikte film festivallerinin dönemi hız kazanır.

Yaz sonrasında önce Ayvalık’ta, sonra Adana’da birçok yapım sinemaseverlerin karşısına çıktı.

Derken sektörün en eski buluşma noktası niteliğindeki Antalya Altın Portakal ‘Kanun Hükmü’ adlı belgesel odağında başlayan kriz nedeniyle iptal edildi ve nihayetinde ‘4 A’ (Ayvalık, Adana, Antalya ve Ankara) başlığında toplanan festivaller dizisinde hamle sırası Başkent’te...

Bugün start alacak organizasyon 34’üncü kez sinemaseverlerle buluşuyor.

10 Kasım’da sona erecek festival Dünya Kitle İletişimi Araştırma Vakfı tarafından düzenleniyor ve AB Türkiye Delegasyonu, Ankara Büyükşehir Belediyesi ve Çankaya Belediyesi tarafından destekleniyor.

Etkinliğin heyecanı en yüksek bölümü olan ‘Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması’na yedi film katılıyor.

Bu yapıtları değerlendirecek jüri ise şu isimlerden oluşuyor:

Derviş Zaim (Başkan), Mine Söğüt, Murat Kılıç ve Selin Yeninci.

Yazının Devamını Oku