Ebru Gündeş- “Aşığım Hâlâ”
Ebru Gündeş, yeni albümü ‘Aşığım Hâlâ’yı nihayet yayınladı. 16 şarkıdan oluşan albümün çıkış şarkısı Şebnem Sungur ve Gökhan Tepe’nin imza attığı “Vakitsiz Geldin” olarak seçilmiş. Albümde ise yok yok. Ayla Çelik, Birkan Şener, Ceyhun Çelikten, Çağrı Telkıvıran, Emirkan Sitane, Gökçe Turan, Gökhan Tepe, Gökhan Türkmen, Hakkı Yalçın, Mansur Ark, Meral Turan, Mert Carim, Murat Yeter, Mustafa Ceceli, Nezih Üçler, Oğuzhan Koç, Serdar Arslan, Serhat Karan, Sıla Gençoğlu, Sinan Akçıl ve Şebnem Sungur’un şarkıları var. Albümdeki şarkıların düzenlemeleri ise Alper Atakan, Ceyhun Çelikten, Çağrı Telkıvıran, Gürsel Çelik, Mustafa Ceceli, Ozan Doğulu ve Serkan Ölçer imzalı. 58 dakikanızı ayırıp dinlediğiniz bu albümde hit kumaşına sahip şarkılar da göze çarpıyor. “İki Nefes”, “Bembeyaz” ve “Aşığım Hâlâ” gibi... Gökhan Türkmen’den dinlediğimiz “Mahşer”i de bir başka söylemiş, hakkını vermek lazım.
Buray- “Al Senin Olsun Dünya”
Buray, 14 şarkıdan oluşan albümünü yayınladı. Bilirsiniz ki sanatçılar albüm öncesinde single çıkarır. Ama Buray, 14 şarkıyı hiç bekletmeden sevenlerine armağan etti. Buray ve Gözde Ançel şarkılarının yanı sıra albümde Emrah Karakuyu, Fikri Karayel ve Cem Belevi gibi isimlerin de besteleri yer alıyor. Bir türe bağlı kalmayarak her telden çalan Buray’ın albümü günümüz radyo playlist’i gibi hit adayı birçok şarkıyı barındırıyor. “Düştüm Durdum”, “Kibrit” ve “Gözlerimi Kuruttum” ilk gözüme çarpan şarkılar ama her zaman olduğu gibi Gözde Ançel ile yaptığı iş birliğinden uzun vadede çok verim alacak Buray.
Deniz Tekin- “Yüzyıllardır Aynı Dert”
Deniz Tekin’den beş yıl sonra yeni bir albüm geldi. “Yüzyıllardır Aynı Dert” adlı albüm; 13 şarkıya sahip. Ayrıca geçtiğimiz beş yıl içerisinde Tekin’in müzikal olarak nereden nereye geldiğinin en bariz kanıtı. Tüm söz ve müziklerin Deniz Tekin imzası taşıdığı uzun çalarda düzenlemelerde Tekin’e, Efe Demiral, Kunter Kınacı ve Berkan Tilavel eşlik etti.
Tüm ilhamını sokaktan ve deneyimlerden alan sanatçı, baştan sona bir hikaye anlatıyor albümünde.
Negatif yanları sıklıkla konuşulan bir teknolojinin sayılı olumlu yanlarından biri ortaya çıkınca seviniyorum. Bu minvalde bir haber The Beatles için gerçekleşti. Tarihin en büyük müzik gruplarından The Beatles’ın yeni şarkısı geçtiğimiz haftalarda “nasıl çıkabildi” diye düşünürken parçanın hikayesine dair haberleri okudum. John Lennon’ın 1970 yılında New York’taki evinde aldığı bir demo kayıt ile başlayan “Now and Then”, Beatles üyelerinin tümünün kayıt sürecinde var olduğu son şarkı. Ve 2 Kasım’da yayınlanan “Now and Then”, John Lennon’ın sesi piyanodan ayrılınca Lennon’ın vokalde, Paul McCartney’nin basta, Ringo Starr’ın davullarda ve George Harrison’ın gitarda yer aldığı yeni bir Beatles şarkısı olma özelliği taşıyor.
Paul McCartney, “Bu gerçek bir Beatles kaydı. 2023 yılında hâlâ Beatles müziği üzerinde çalışıyor olmak ve insanların daha önce duymadığı yeni bir şarkı yayınlamak heyecan verici” diyor.
Ringo Starr ise grubun hayatta olan üyeleri adına konuşarak “Yapay zeka teknolojisinin yardımıyla, John’un sesini ve George’un gitarını yeniden hayat döndürmek inanılmaz bir deneyimdi” diye süreci anlatıyor.
John Lennon tarafından yazılmış; Paul McCartney, George Harrison ve Ringo Starr dokunuşlarıyla şekil almış ve 40 yıl sonra Paul ile Ringo tarafından son haline getirilmiş The Beatles şarkısı “Now and Then” grubun müziğini sevenlerden de olumlu tepkiler aldı.
Bize de onu, günümüz teknolojisiyle ağız tadıyla dinlemek düştü.
Beklediğine değecek
Murat Boz, “3” ismini verdiği son albümünün üçüncü şarkı “Aşkın Darağacı”nı yayınladı. Sözleri Günay Çoban’a, müziği Serkan İzzet Özdoğan’a, düzenlemesi ise Gürsel Çelik’e ait şarkı ile Murat Boz, “Özledim” ve “Üzüleceksin” gibi slow hitlerine yenisini eklemiş gibi görünüyor. Şarkının 10 yıl demlendiğini söyleyen Boz’un beklediğine değecek gibi.
Zorlama değil
Şişecam, Cumhuriyet’in 100’üncü yılında ‘Atatürk’ün En Seveceği Şarkılar’ listesine imza attı. Yapay zekanın başrolde olduğu proje için müzik araştırmacısı Serhan Bali, Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Say, yaratıcı teknolojist Zeynep Nal Sezer, yapay zeka sanatçısı Bager Akbay’dan oluşan özel bir ekip kolları sıvadı.
Bu tecrübeli ekip, Atatürk’ün en sevdiği şarkılar olarak bilinen eserleri önce yapay zekaya tanıttı, ardından bu şarkıları nota, gam, makam, söz, mod, tempo ve frekans değerlerini analiz etti. Bu listeye nasıl vardıklarının ve çalışma döneminde yaşadıklarını belgesel olarak da paylaştılar.
Ekip önce bir yazılım hazırladı. Sonra bu değerleri önceliklendirerek puanlama sistemiyle dizilim elde etti. Sonuç olarak ise güncel şarkıları tarayarak 55 şarkılık bir listeyi ortaya çıkardılar.
Önde gelen bir dijital müzik dinleme platformunda paylaşılan listede ise Ajda Pekkan’dan “Tanrı Misafiri”, Behiye Aksoy’dan “Bir İhtimal Daha Var”, Aşık Veysel’den “Bülbül” var. Listede ise en dikkatimi çeken isimler şunlar oldu: Bulutsuzluk Özlemi- “Beynim Zonkluyor”, MFÖ- “Yalnızlık Ömür Boyu”, Duman- “Haberin Yok Ölüyorum”, Gripin- “Aşk Nerden Nereye”, Mabel Matiz- “Bir Serçe Üzülür”, Model- “Değmesin Ellerimiz”, Pinhani- “Kefen Giydim”, Teoman- “Mektup”, Aşkın Nur Yengi- “Sevgiliye”, Cem Adrian- “Ela Gözlüm”, Mor ve Ötesi- “Eski Şarkısı”.
Listede Türk sanat müziği de alternatif rock da alternatif pop da var. Listeyi dinlediğinizde hüzünleniyorsunuz ama bir yandan da gülümsüyorsunuz...
Matematiksel olarak bu analiz mümkün olsa da Atatürk mevzu bahis olunca türkü ve sanat müziğinden çok uzağa gitmezdi diyorum. Listenin tamamına baktığımda ise “birlikte dinler miydik aynı şarkıları” fikri kafamdan çıkmıyor...
Değerleniyor
Gripin, Şefik Gürmeriç’e ait olan ve 1930’lu yıllarda Seyyan Oskay tarafından seslendirilen “Hasret” şarkısını yeniden yorumlayarak dinleyicilerle buluşturdu. Tangolarıyla tanınan en çok da “Mazi (Mazi Kalbimde Bir Yaradır)” ile tanınan Seyyan Hanım’ın “Hasret”i, böylece yeni bir jenerasyonla da buluşma imkanı bulacak.
Öncelikle bu hafta paylaşılanlardan sondan geriye gitmek istiyorum. Yukarıda saymadığım isimlerden biri de Candan Erçetin’di. 6 şarkılık marş albümüyle geldi. “İzmir Marşı”, “Gençlik Marşı”, “Ankara’nın Taşına Bak” (ve akustik versiyonu), “Onuncu Yıl Marşı” ve “Vatan Marşı”nın yer aldığı albüm var olan şarkıları onun yorumuyla dinleme imkânı verdi.
“Ankara’nın Taşına Bak”ın akustik hali ise hissiyle size hemen geçiveriyor.
Tarkan’ın “Sen Rahat Uyu”sunu geçen hafta başında dinlemeye başlamıştık. Tarkan’ın sözlerini yazdığı şarkı onun karakterini taşırken, çocuk vokaller ise renk katmış durumda.
Kenan Doğulu’nun “İkinci Yüzyıl” ise yine sanatçının imzasına sahip bir marş. Elektronik öğeler taşıyan, marş fikrini günümüze uygun getiren bir çalışma. Umut taşıyan sözleriyle Doğulu’nun şarkısı diğer marşlar gibi temennilerle dolu.
Norm Ender’in “Parla”sı sanıyorum geçen haftanın en beğenilen marşlarından biri. Sözleriyle gerçekliğe, düzenlemesiyle geleneksel marş ruhuna dokunarak ilerliyor.
Fazıl Say’ın “100. Yıl Marşı”, Ayten Mutlu ve Fazıl Say imzalı. Ahmed Adnan Saygun Senfoni Orkestrası ve Can Okan’ın icrasıyla bizlere sunulan marş, bu hafta gözden kaçmış olabilir, Cumhuriyet kutlamalarında ise fazlaca duyacağımıza eminim.
Erkin Arslan’ın “Cumhuriyet Marşı”nın söz ve müziği sanatçıya ait. Cumhuriyet’imizin 100. yılını kutlamak için hazırlanan bu marşta Arslan’a yakın dostları Buray ve Emre Altuğ koroda eşlik etti.
Kıraç
Geçtiğimiz günlerde Visual Capitalist’te ilginç bir yazı kaleme alındı. Yazı, Amerikan Kayıt Endüstrisi Birliği’nin 1973-2022 verilerine dayandırılarak hazırlanmıştı. Fiziksel formattan dijitale zaman içinde müziğin satış evrimini anlatan makalede yıllar içinde değişen net gelirler gözler önüne serildi.
Plakların altın dönemi 1970’lerden gelen müzikler hâlâ güncel ve dinlenebilirliğini korudu. 1980’lere gelindiğinde kaset dönemi başladı ve yakın dostumuz Walkman’ler krallığını 90’ların sonuna kadar sürdürdü. Ardından CD ve dijital müzik dönemi başladı. CD çıkışıyla dünya çapında 2.5 milyar dolarlık bir pazar yarattı.
2000’lerin sonlarına doğru mp3’ten müzik dinlemek popüler hale geldi. Sonrasında dijital müzik indirme platformları patlama yaşadı. Müziği daha kolay edinmenin yollarını bulurken aslında dijital müzik, telefon zilleri, “ararken dinlet”lerle iyi gelirler elde etti. O sırada endüstri de korsan müzikle mücadele ediyordu. 2007’de bu hizmetler piyasa gelirlerinin yüzde 10’unu oluşturdu, 1.1 milyar doları aşan bir rakama tekabül ediyordu.
Bugün, bu bir zamanlar oldukça kârlı pazar önemli ölçüde küçüldü. 2022’de sadece 4.5 milyon zil sesi ve aradığında çalma hizmeti satın alındı. Toplam 11 milyon dolar gelir elde edildi ve yıllık gelirlerin yüzde 0.1’ini temsil etti.
TAKTİK GİBİ TAKTİK
2022’de dijital müzik gelirleri, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki müzik endüstrisinin gelirinin yüzde 89’unu oluşturdu. Dijital müzik dinleme platformları toplam endüstri gelirinin yüzde 84’ünü oluşturdu.
Ücretli abonelik sayısı ise 92 milyonu aştı. Yazıda The Wall Street Journal’dan güzel de bir alıntı vardı, o da müziğin sadece formatının değil tüketimini de değiştirdiği yönünde.
Çünkü bu dinleme platformlarında sanatçılar sadece 30 saniyelik dinlenmenin ardından para kazanabiliyor. Tam da bu yüzden insanların “skip rate” denilen yani şarkıyı ilk 30 saniyede atlamalarının önüne geçmek ve bu oranı düşürmek amacıyla sanatçılar, nakaratlarını şarkıda bu süre içinde konumlandırıyor.
2013’te Türkiye’ye girişinden bu yana hem bir fırsat hem bir tartışma konusu haline gelen Spotify’ın ilk yılında ilk yüzde Türkiye’den sadece 3 şarkı bulunuyordu. Bugün ise en çok dinlenen 100 şarkının 94’ü yerli şarkılardan oluşuyor. Top 10 listelerinde ise yalnızca tek bir yabancı isim yer alıyor.
Bu veri bizlere zaman içinde ücretli ya da ücretsiz bir platformun kullanıcılarının, devasa arşivi nasıl kullanmaya başladığını, hatta bir sistem üzerinden tüm müzik ve yayınları dinleyebilme imkânı bulmalarını sevdiğini gösteriyor.
Tabii bu durum sadece müziksevere yaramadı, yurtdışından yerli içeriklere ulaşmak isteyenlere de yaradı. Bugün 180’in üzerinde ülkede 551 milyon aktif kullanıcı sayısına ulaşan platformda Türk sanatçıların Türkiye dışındaki ülkelerde dinlenme oranı her yıl arttı ve yüzde 75’e yakın bir artış ivmesi yakaladı.
Zaman içinde en çok dinlenilen müzikler pop odağından çıkarak rock, indie, hiphop gibi alanlara da kaydı. Türk halk müziği, arabesk ve elektronika türleri de gözle görülür bir biçimde dinlenmeye hatta bu datalara girmeye başladı.
Bu listeler niye önemli derseniz, benim gibi istatistik sevenler için biçilmiş kaftan. Son 10 yılın en iyilerinde kafama yatmayan oldukça fazla isim olsa da son dönem dinlenmelerinin bu listeleri şekillendirmede payının büyük olduğunu düşünmeden edemiyorum.
Haftayı Harbiye Açıkhava Konserleri bültenleriyle başlattım. Yoğun programımdan takip etme imkanını bu yıl daha az bulsam da Gazapizm ile açtığım sezonu hafta başında İrem Derici ile devam ettirdim. Öncelikle geçtiğimiz haftalarda izlediğim Gazapizm çıtayı biraz fazla yükseltmiş. Senfoni orkestrasıyla verdiği konser serisini Harbiye’de izledim. Ardındandan sıra İrem Derici’deydi. İrem’in iki yıl önce prodüksiyonuna yalnızca para değil kalbini de koyduğu konserini kaçırdığım için üzülmüştüm ki bu yıl konser yapacağının haberini aldım.
Jolly Joker’in Harbiye’deki konser serisinde İrem Derici resmen devleşti.
Biz sadece bir konser değil büyük bir şov izledik. Yetenek desen var, dans desen o da var, sohbet desen bildiğiniz gibi kafasına göre... Yer yer playback ile dans şovlarını yaptı. Bu da dünyada bilinen bir yöntemdir. Beni de rahatsız etmedi. Yaklaşık 4 bin kişiye de hakimdi. İrem daha ne yapsın, ben de bilemedim gerçekten!
Arşivlere mukayyet olun
Pazar günü planlı olmasa da Müze Gazhane’de 212 Photography Istanbul’un “Şehrin Festivali” dediği festivali kapsamında İzzet Öz, Ahmet San söyleşisine denk geldim. Taner Turna’nın moderatörlüğünü yaptığı ve dünden bugüne müzik tarihinin San ile Öz’ün perspektifinden aktarıldığı söyleşide öncelikle arşivlere mukayyet olunması gerektiğinin bir kez daha altı çizildi.
İzzet Öz’ün arşivinin dijital olarak web sitesi üzerinden kullanıcılara sunmasından bahsedildi. Öz’ün 1977’de başlayan TV programı “Metronom”un içeriklerine dijital olarak gezinme imkânı vermesinin yanı sıra söyleşideki bir bilgi beni şaşırttı. Program TRT’de yayınlanıyordu. Fakat TRT bir süre sonra elinde bant kalmayınca bu programın eski bantları üzerine çekim yapmaya başlamış. O zamanlar kameralar için bant sıkıntısı bolca yaşanıyormuş. Öte yandan haftada bir bazı bantlar da çöpe atılıyormuş.
Bantların atıldığı günleri takip edip çöpten onları çıkarıp Amerika’da aktarımını yaptıran Öz, kayıtları TRT’ye teslim ediyormuş. Yıllar sonra TRT’den arşiv paylaşımı istediğinde ise kendisine fatura çıkmış. Bir şey arşivlensin istiyorsanız kendiniz yapmalısınız ve tabii saklamalısınız da... Tüm söyleşi ortaya koydu ki zamanında çekmediğiniz fotoğraflar, kaydetmediğiniz yayınlar, kaleme almadığınız şarkı listeleri gittikçe tarihinizde önem taşıyor.
Bir de Aphaville
Geçen hafta Canozan’dan ve “Ağlama Ben Ağlarım” şarkısından bahsederken “Sonbahar geliyor” demiştim, müzikle geldi. Cem Adrian’ın Fatma Turgut ile iş birliği “Bensiz”, Çağan Şengül’ün “Çok Yazık”tan sonra yeni hit adayı “Bana Artık Şarkı Yazdırma”nın ardından bu hafta Tendertwin’den “Ode to the Past” yayınlanıyor. Geçmiş hislerinizi gıdıklayacak, anı tarihinizden en uygun ‘an’ınızla bağdaştıracağınız, hissi yüksek, orta acılı bu şarkılar yeni mevsimin de habercisi.
Yoğun bir konser programında olan Cem Adrian, yeni albümü öncesi birbiri ardına çıkardığı yeni şarkılarının sonuncusunda Fatma Turgut’la düet yaptı. Yayında olan “Bensiz”, kırık kalplere merhem gibi bir ağıt aslında. Sözü, müziği Cem Adrian, düzenlemesi ise Özgür Aksüyek imzası taşıyan şarkıyı bütün yıl dinleyeceğimize emin olabilirsiniz.
Çağan Şengül’ü bu yaz “Çok Yazık” ile keşfedenler için yeni bir şarkı geldi: “Bana Artık Şarkı Yazdırma”. Şarkı, Şengül’ün önceki çalışmalarıyla da bir bütünlük taşıyor. Yine bir giden, yine bir kalan hikâyesi. Sesi tüm bu sancılara iyi gelen Şengül’ün cebinden daha çok ayrılık çıkacak. O yüzden listelerinize ekleyin, belli ki bu yıl kendisiyle uzun mesai yapacağız.
İlk single’ından bu yana takip ettiğim Tendertwin’in bu hafta yayınlanacak yeni şarkısı “Ode to the Past” da bu geleneğe uyanlardan. Bilge Nur Yılmaz’ın İstanbul, Philadelphia ve Londra arasında büyüttüğü kariyerindeki çok sesli, yer yer folk’a kayan katmanlarıyla beslediği şarkılarından “Ode to the Past”, Londra’daki Roundhouse Müzik Kolektifi üzerinden uzun süredir birlikte çalıştığı Michael Crean ile yaptığı bir düet. Şarkının havasından ve suyundan bu kez geçmiş aşkların yasını birlikte tutuyoruz.
Bu hafta çıkacaklarla birlikte sonbahara hoş geldin diyor, yaz aşklarına veda ediyor, heyecanlı ve hareketli günleri ardımızda bırakıp biraz içimize dönüyoruz. Umarım kırık kalplere özel bu listeden size hitap eden o şarkı ile buluşursunuz.
Güçler birleştirilmiş
Bu cuma pop müziğinde yeni bir ismin parladığına tanıklık edeceksiniz. Söz ve müziği Mabel Matiz’e ait olan “Yağmur Olsam”ı seslendiren Bengü Beker hem vokal yetenekleri hem de sesiyle sizi kendine hayran bırakacak. Şarkının düzenlemesi ise Brek imzalı. Yani güçler birleştirilmiş ve Bengü Beker’e şarkı bir özel dikim elbise gibi dikilmiş. Radarlarınızı açık tutun, daha çok sesini duyacaksınız.
İşte o sıcaklık
