Toplumda görülme sıklığı yaklaşık %10-12’dir ve hastalar genellikle; karın ağrısı, şişkinlik, kabızlık ve ishal atakları şikayetleriyle gelmektedir. En ufak stres altında bile hızlı şekilde etkilenen hassas bağırsaklarda görülen bu şikayetlere daha çok kadınlarda ve 30-50 yaş arasında rastlanılmaktadır.
İrritabl bağırsak sendromu belirtileri nelerdir?
IBS da dışkılama alışkanlığındaki değişiklikler devamlı kabızlık, devamlı ishal veya bunların düzensiz aralıklarla değişimi şeklinde olabilir. Genelde görülen kabızlığın ön planda olduğu ve seyrek olarak geçici ishal dönemlerinin eşlik ettiği formdur.
Normal bir insanda dışkılama sayısı normal ve ağrısız olmak üzere haftada en az 3 den günde en fazla 2 ya da 3 kez olarak kabul edilir. Karnın alt kısımlarında hissedilen ağrı ile birlikte dışkılama hissi gelmesi ve dışkılama sonrasında ağrının geçmesi, dışkılama sırasında aşırı ıkınmak zorunda kalmak, büyük abdestini yapacakmış gibi olduğu halde tuvalete gittiğinde yapamamak veya zorlanarak yapmak, dışkılamadan sonra tam olarak boşalamama hissi, keçi dışkısı gibi küçük parçalar halinde dışkılamak, dışkıda mukus görülmesi, dışkılama olmadan iç çamaşırının sümüksü bir akıntı ile kirlenmesi İBS’nin başlıca belirtileridir.
Bazı hastalarda duygusal çatışma, stres ve yakın bir akraba veya arkadaşının barsak kanseri olduğunu öğrenmek şikayetleri başlatabilir. Uzun süre soğukta kalmak, özellikle kuru baklagiller olmak üzere bulgur vb. yiyeceklerin ve kahve ve kolalı içeceklerin tüketilmesi sonrasında şikayetler alevlenebilir. Sınav dönemi, iş görüşmesi öncesi ve planlanmış önemli randevulardan önce tuvaletten çıkamama gibi tipik öykülerle gelen irritabl bağırsak sendromuna sahip hastaların yaşam kalitesi olumsuz şekilde etkilenmektedir.
İrritabl bağırsak sendromu sebepleri nelerdir?
Kalın barsağın fonksiyonları (barsakların kasılması, barsak içindeki muhtevanın hareketi, barsağın salgı ve emilim fonksiyonları vb.) barsak duvarında yerleşmiş olan ve çok zengin bir ağ oluşturan barsak sinir sistemi, merkez sinir sistemi ve çeşitli reseptör ve hormonların etkisi altındadır. Barsakların hareketleri, duyarlılıkları ve kişinin barsaklardan gelen uyarıları algılama derecesi bu sinir ve hormon sistemi tarafından düzenlenir. İBS’de bu düzenleyici sistemlerde hem merkezi sinir sistemi ve hem de barsaklar seviyesinde bazı değişikliklerin oluştuğu ve stres, adet dönemleri, soğuk, enfeksiyonlar, gıdalar vb. gibi değişik faktörlerin bu değişikliklerin ortaya çıkışını uyardıkları düşünülmektedir. İBS’li kişilerde barsaklardan gelen uyarıların algılanmasında artış olduğu ve barsakların bu uyarılara karşı bazen aşırı kasılma bazen de fazla hareketlilik ile cevap verdikleri gösterilmiştir
İrritabl bağırsak sendromu tanısı nasıl konur?
Kanser taraması, kanserli hastada henüz kanser dokusu oluşup hastalık yayılmadan ve de kansere bağlı şikayetler ortaya çıkmadan kanser öncülü bulgu ya da erken evre kanser varlığının saptanması için yapılır.
Kolon kanseri Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre ülkemizde en sık görülen ilk 5 kanser arasında yer alır ve bu kanserden korunmak, kolon kanserine yakalanma riskini sıfırlamak basit bir kolonoskopi ile mümkündür.
Kolon kanserlerinin önemli bir çoğunluğu başlangıçta içinde kanser hücresi bulunmayan görece iyi huylu olan ‘polip’ ismini verdiğimiz yapıların zaman içinde kanserleşmesi ile ortaya çıkarlar. Bu nedenle kalın bağırsak için taramanın asıl amacı bu iyi huylu henüz kanserleşmemiş polipleri bulup tamamen endoskopik yollar ile çıkarmak, böylece kalın bağırsak kanseri riskini ortadan kaldırmaktır. Ultrasonografi, MR, Bilgisayarlı Tomografi gibi tetkikler ile bu poliplerin saptanması oldukça güç iken, hem bu poliplerin kesin tanısının konulması hem de saptandığı anda bazı özel aletler kullanılarak bu poliplerin çıkarılması ve böylece kolon kanseri riskinin sıfırlanması için en ideal yöntem kolonoskopidir.
Kolonoskopi ne zaman ve hangi durumlarda gereklidir?
Riskli hastaların (ailesinde bağırsak kanseri olanlar, iltihaplı bağırsak hastalığı olanlar gibi) izlemi ise farklı olmaktadır ve hekime başvurularak planlama yapılması uygun olacaktır.
Kolonoskopi ile kolon kanseri ya da kanser öncülü kolon polipi taramasının en geç 50 yaşından itibaren başlatılması önerilse de; günümüzde her 10 kolon kanseri vakasından en az birisi 50 yaşından önce saptandığı için çoğu merkezde kolonoskopi taramaları artık 40 yaşından sonra başlatılmaktadır. Eğer anne, baba, kardeş gibi birinci derece yakın akrabalardan birinde genç yaşta kalın bağırsak kanseri saptanmış ise, kanserin tespit edildiği yaştan 10 yıl geri gidilerek kolonoskopi ile tarama yapılır.
Bağırsakta geçmeyen karın ağrısı, makattan kanama, kronik kabızlık, dışkı kalınlığında azalma, açıklanamayan kansızlık veya demir eksikliği, kronik ishal ve nedeni açıklanamayan kilo kaybı gibi belirtilerin varlığında hastaya gecikmeden kolonoskopi yapılmalıdır.
Nasıl uygulanır?
